Nguyên nhân khiến thị trường giảm mạnh là hiệu ứng từ sự sụt giảm đồng loạt của chứng khoán châu Á, đặc biệt là Trung Quốc. Căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên cùng với những vấn đề Trung Quốc đã làm cho hầu hết các chỉ số chứng khoán châu Á giảm 4-5%. Riêng thị trường chứng khoán Trung Quốc giảm từ 8-9%, gần kịch biên độ thị trường. Mở cửa phiên giao dịch đầu tuần chứng khoán Mỹ và châu Âu cũng giảm 2-4%. Những con số trên cho thấy một sự hoảng loạn thật sự trong tâm lý nhà đầu tư toàn châu Á và cả toàn cầu.

Tại Việt Nam, nguyên nhân giảm sâu là do những hiệu ứng tiêu cực từ Trung Quốc. Việc chứng khoán Trung Quốc mất gần 10% bất chấp Chính phủ nước này đang tung ra một loạt giải pháp để cứu thị trường cho thấy những dấu hiệu trầm trọng trong khủng hoảng từ Trung Quốc. Hiện các dòng tiền đầu tư nước ngoài đang tháo chạy khỏi đất nước này. Ngân hàng hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC) đã phải bán ra hơn 300 tỷ USD đề giữ tỷ giá. Tuy nhiên, mới đây PBOC phải nâng tỷ giá NDT so với USD lên gần 5%. Theo một vài tuyên bố mới đây của các quan chức Trung Quốc thì NDT có thể mất giá thêm 5% nữa so với USD.

Bên cạnh việc phá giá đồng tiền thì Chính phủ TQ tiếp tục sử dụng các giải pháp hành chính, tung tiền cứu thị trường một cách tuyệt vọng. Như vậy, cuộc khủng hoảng ở TQ có thể lớn hơn lo ngại của nhiều người. Nếu kinh tế TQ thực sự xảy ra khủng khoảng sẽ ảnh hưởng lớn đến kinh tế toàn cầu vì đây là thị trường tiêu thụ nguyên liệu thô lớn nhất toàn cầu. Điều này được thể hiện rõ trong việc giá dầu thô đã giảm hơn 4% trong ngày hôm nay. Giá các vàng, các loại kim loại khác và hàng thô khác cũng giảm giá rất mạnh trong ngày. Điều này cho thấy những lo ngại thực sự đối với kinh tế toàn cầu đã xuất hiện.

Một vấn đề khác cũng được thế giới quan tâm đó là những căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên. Những căng thẳng này làm cho chứng khoán Hàn Quốc giảm mạnh. Nếu một cuộc đụng độ diễn ra giữa Triều Tiên và Hàn Quốc sẽ ảnh hưởng đến kinh tế cả khu vực và thế giới.

Trở lại với chứng khoán trong nước, ngoài yếu tố ảnh hưởng của chứng khoán thế giới thì yếu tố làm cho thị trường giảm mạnh do đòn bẩy tài chính. Rất nhiều cổ phiếu đã giảm 30-40% từ đầu tháng 8 đến nay khiến việc giải chấp diễn ra khá mạnh. Hiện tâm lí nhà đầu tư cũng dao động sau những xáo trộn tại hệ thống ngân hàng với việc Ngân hàng Đông Á bị kiểm soát đặc biệt và ông Trầm Bê phải “ủy quyền” cổ phiếu của mình và gia đình tại Sacombank và Southermbank cho NHNN toàn quyền sử dụng.

Từ việc chứng khoán Việt Nam giảm mạnh và những biến động từ Trung Quốc cho thấy một bức tranh không thực sự sáng sủa đối với kinh tế Việt Nam. Những khó khăn của kinh tế Trung Quốc chắc chắn sẽ ảnh hưởng nặng nề đến Việt Nam do hiện tại kinh tế Việt Nam phụ thuộc lớn vào kinh tế Trung Quốc. Việc NHNN phải liên tục điều chỉnh tỷ giá trước chính sách tỷ giá của Trung Quốc là một minh chứng cho điều đó. Hiện nay, tỷ giá đồng Việt Nam và đô la Mỹ giao dịch trên thị trường tự do chạm mức kịch trần gần 23.000 VND/USD, mức cao nhất từ trước tới nay.

Tại các ngân hàng, việc thanh khoản cũng khá căng thẳng. Số liệu thống kê trên thị trường liên ngân hàng cho thấy trong 3 tuần liên tiếp gần đây, NHNN đã liên tục bơm ròng thông qua nhiều kênh khác nhau, với khối lượng hơn 52.000 tỷ đồng. Lãi suất trung bình tăng ở tất cả các kỳ hạn, mức tăng lớn nhất ghi nhận ở kỳ hạn qua đêm với lãi suất trung bình đạt mức 5,02%/năm và kỳ hạn hai tuần lên mức 4,92%/năm. Hiện nay, lãi suất các kỳ hạn giao dịch liên ngân hàng đều đạt mức lãi suất cao nhất trong vòng một năm trở lại đây.

Với những diễn biến hiện nay cho thấy kinh tế thế giới nói chung, kinh tế Việt Nam nói riêng sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề từ những khó khăn của nền kinh tế Trung Quốc. Đối với Việt Nam thì vấn đề càng trầm trọng vì những nền tảng vĩ mô của Việt Nam chưa hề được cải thiện. Việt Nam không có dấu hiệu thoát mà dường như ngày càng lún sâu vào khủng hoảng bởi. Thị trường chứng khoán là thị trường đặc biệt nhạy cảm và dường như đã “bắt sóng” được hiện tượng đó và phản ánh vào những biến động giá cổ phiếu.

Hoàng Nam